Een exploitatievergunning is nodig voor het exploiteren van een horeca-inrichting. Dorps- en buurtuizen die alcohol schenken worden tot horeca-inrichtingen gerekend. Een exploitatievergunning wordt verstrekt door gemeenten en is gebaseerd op de Algemene Plaatselijke Verordening (APV). Gemeenten gebruiken de exploitatievergunning om in die gevallen waar de openbare orde in het geding is snel maatregelen te kunnen treffen. In bepaalde gevallen is het zelfs mogelijk om de exploitatievergunning in te trekken en de accommodatie te sluiten. De politie ziet toe op de naleving. Voor de uitgifte van een exploitatievergunning moeten leges worden betaald. De hoogte van het te betalen bedrag verschilt per gemeente.
Wel of geen exploitatievergunning?
Niet alle gemeenten stellen een exploitatievergunning verplicht. De vergunning is in de regel verplicht in gemeenten waar overlast wordt verwacht. Over het algemeen zijn dit de steden vanwege het drugsgebruik en de geluidsoverlast. Geluidsoverlast van terrassen kan ook voor kleinere (maar toeristische) gemeenten een reden zijn de exploitatievergunning verplicht te stellen. Veel plattelandsgemeenten stellen de exploitatievergunning niet verplicht.
Sommige gemeenten waar de exploitatievergunning verplicht is hebben een vrijstellingsregeling voor bepaalde categorieën horeca-inrichtingen. Die geldt dan bijvoorbeeld voor kleine horeca-inrichtingen (een koffiehoekje bij de bakker), en voor verenigingsgebouwen en dorps- en buurthuizen. Andere gemeenten hebben de bepalingen voor wat betreft de openbare orde vastgelegd in hun APV, maar (nog) niet vertaald in een exploitatievergunning. Ook zijn er gemeenten die wel een exploitatievergunning hebben maar deze niet uitvoeren. Dat kan zijn omdat men de ondernemers niet met te veel regels wil belasten of omdat de handhaving moeilijk is te organiseren.
Drankvergunning
Besturen van dorps- en buurthuizen die de exploitatie in eigen beheer hebben komen in aanraking met de vraag of er een exploitatievergunning nodig is op het moment dat er een drankvergunning moet worden aangevraagd. Omdat het beleid per gemeente zo verschillend is doen dorps- en buurthuizen er goed aan altijd eerst bij de gemeente te informeren of ook de exploitatievergunning verplicht is. Bij accommodaties die worden verpacht is het de pachter die de vergunning moet aanvragen.
Voorwaarden
Is er een exploitatievergunning verplicht dan kunnen vervolgens de voorwaarden per gemeente weer verschillend zijn. In veel gemeente geldt dat de exploitatievergunning pand- en persoonsgebonden is. Dat wil zeggen dat er bij wijzigingen aan het pand of bij wisseling van de exploitant een nieuwe vergunning moet worden aangevraagd. Daarnaast moet bij een aantal gemeenten om de drie jaar sowieso een nieuwe vergunning worden aangevraagd.
