Geactualiseerd februari 2022

WBTR staat voor Wet Bestuur en Toezicht Rechtspersonen. Het doel van deze wet is het bestuur en toezicht van verenigingen, stichtingen en coöperaties (alle rechtspersonen) te verbeteren. De nadruk ligt op toezicht om wanbestuur, onverantwoord financieel beheer en misbruik van de positie van bestuursleden te voorkomen. Door als bestuur van buurt-of dorpshuis de juiste maatregelen te nemen kunt je, bijvoorbeeld, voorkomen dat bestuurders bij een faillissement hoofdelijk aansprakelijk gesteld worden. Meer informatie over bestuurlijke aansprakelijkheid is te vinden in het artikel Bestuurdersaansprakelijkheid.

Organisaties doen er goed aan de afspraken die ze in het kader van de WBTR maken intern vast te leggen. In een aantal gevallen moeten de afspraken verplicht worden vastgelegd in de statuten.

Een voorbeeld van afspraken intern vastleggen is het handboek Goed Bestuur, dat DKK Gelderland heeft ontwikkeld. Kijk verderop bij Hulpmiddelen.

Statutenwijziging

Ten aanzien van sommige wetswijzigingen schrijft de wet voor dat de afspraken in de statuten moeten zijn opgenomen. Dit kan dus betekenen dat jouw vereniging of stichting de statuten moet aanpassen. Dit moet uiterlijk op 30 juni 2026 bij de notaris gebeuren. Maar: ergens in 2022 zal een wetswijziging volgen die ziet op digitaal stemmen in de ALV. Omdat het verstandig is die wijziging ook in de statuten op te nemen, is het voor verenigingen raadzaam om dat moment af te wachten en pas dan de statuten te wijzigen.

Zijn jouw statuten nog niet aangepast en heeft jouw rechtspersoon in de statuten bepalingen staan die afwijken van de wet? Dan gaat de wet vóór op de statuten.

Wat moet in ieder geval in de statuten geregeld zijn?

In de statuten moet zijn vastgelegd dat:

• Bestuursleden zullen handelen in het belang van de rechtspersoon;
• Een bestuurder (of een commissaris, in het geval de rechtspersoon een toezichthoudende Raad van Commissarissen heeft) niet mag meestemmen over besluiten waarin de bestuurder een persoonlijk of een met de rechtspersoon tegenstrijdig belang heeft;
• Wie beslissingen mogen nemen in het geval van ontstentenis of belet van alle bestuurders. Oftewel: wie mogen er beslissingen nemen als het bestuur dat niet meer kan? Ontstentenis betekent dat de bestuurder niet meer in functie is. Belet betekent dat de bestuurder tijdelijk niet kan besturen, bijvoorbeeld als gevolg van schorsing of ziekte.

Wat is verstandig om in de statuten op te nemen?

• Eén bestuurder van een vereniging of stichting mag niet méér stemmen uitbrengen dan de rest van de bestuurders bij elkaar. Hoewel dit in de wet al is vastgelegd, is het verstandig om dit ook in de statuten vast te leggen;
• In geval van faillissement kan de curator de bestuurders (en voor zover die er zijn: de commissarissen) persoonlijk aansprakelijk stellen voor het boedeltekort, in het geval sprake is van onbehoorlijke taakvervulling. Deze onbehoorlijke taakvervulling moet dan een belangrijke oorzaak zijn van het faillissement. De curator moet deze oorzaak aantonen. Het is daarom erg verstandig om in de statuten afspraken op te nemen over het financieel beheer, het aangaan van overeenkomsten en de besluitvorming over het aangaan van overeenkomsten.
• Kijk of er nog andere zaken aangepast kunnen worden, zodat er maar één keer notariskosten betaald hoeven te worden. Denk bijvoorbeeld aan de ANBI-status, wat moet er in de statuten om deze status (in de toekomst) mogelijk te maken?

Hulpmiddelen

• De Nederlandse Organisatie Vrijwilligerswerk (NOV) heeft een checklijst WBTR gemaakt. Aanbevolen om deze checklijst helemaal door te lezen;
• Er bestaat ook een WBTR-stappenplan, waarvoor moet worden betaald;
• DKK Gelderland heeft in het kader van de WBTR het Handboek Goed Bestuur ontwikkeld. Hierin leg je jullie bestuurs-afspraken over verantwoord besturen vast. Het handboek is zo opgezet dat bestuursleden er zelf mee aan de slag kunnen. Handboek Goed Bestuur is gratis te downloaden van de website van DKK Gelderland.